Initiëren of participeren in een ecosysteem? That’s the question!

We leven in een tijd, waarin organisaties en hun management zich moeten voorbereiden op een toekomst die ze eigenlijk niet kennen. Het definiëren van doelstellingen en het vaststellen van de juiste strategieën wordt steeds lastiger en in bepaalde bedrijfstakken zelfs onmogelijk. Organisaties worden gedwongen om steeds wendbaarder en veerkrachtiger te worden als ze hun lange termijn continuïteit willen waarborgen. 

Steeds wendbaarder en veerkrachtiger
Dit betekent ook dat je als management je enerzijds moet ontdoen van activiteiten, disciplines, afdelingen, etc. die niet direct toegevoegde waarde leveren in het realiseren van jouw doelstellingen. En anderzijds bereid moet zijn te accepteren dat er buiten jouw organisatie partijen zijn die bepaalde aspecten van jouw bedrijfsvoering veel beter kunnen dan jijzelf. Al is het maar vanuit (scope of) economieën of vaardigheden. 

Doe ik het alleen of in samenwerkingsverband met diverse partijen?

Het is dan ook niet verwonderlijk dat steeds meer organisaties overgaan tot deze overweging die soms heel ver kunnen gaan. Zelfs zo ver, dat je als organisatie de volgende vragen gaat stellen: Waar wil ik me in de toekomst voor laten betalen? Heb ik de juiste competenties in huis om dat zelf te doen? Of moet ik additionele competenties in huis halen? Ga ik dat extern opzoeken? Doe ik het alleen of in samenwerkingsverband met de diverse partijen?

Cruciale keuze voor organisaties
We gaan dus steeds meer naar een collaboratieve economie en op netwerken gebaseerde structuren (ecosystemen). Een cruciale keuze voor organisaties in de huidige zakenwereld is dan ook 

initiëren of participeren in een ecosysteem?

Deze keuze is allesbehalve triviaal en heeft grote gevolgen voor de toekomst van een organisatie. 

Initiëren

Het initiëren van een ecosysteem is zeer verleidelijk. Afgelopen jaren hebben tal van organisaties aangetoond hoe lucratief het kan zijn om een ecosysteem zelf te initiëren. Een ecosysteem waarin andere organisaties en individuen kunnen participeren om gezamenlijk een beoogde waarde-propositie waar te maken. 

Een aantal voordelen die wij in de praktijk zien

  1. In Control. Door een ecosysteem zelf te initiëren, behoud je de controle over de spelregels. Dit betekent dat je als initiërende organisatie de waardeverdeling, de toegang van partners en de richting van het ecosysteem kunt sturen.
  2. Inkomsten. Door het eigendom en de regie over het ecosysteem kun je inkomsten genereren, bijvoorbeeld via transactiekosten, advertenties of premiumdiensten.
  3. Branding. Als initiatiefnemer van een ecosysteem positioneer je jouw eigen organisatie als een leider in de markt.

Maar er zijn ook risico’s:

  1. Hoge investering. Het opzetten van een ecosysteem vergt aanzienlijke financiële middelen, inspanning, tijd, etc. 
  2. Wie het eerst komt, wie het eerst maalt? Het is een uitdaging om nieuwe partners te vinden die unieke competenties hebben en van cruciale toegevoegde waarde kunnen zijn. Vooral als er al gevestigde ecosystemen in de markt zijn, waar reeds een aantal partijen in participeren. 
  3. Complexiteit. Het managen van een ecosysteem – met diverse stakeholders en belangen, maar ook diverse doelstellingen – kan complex en uitdagend zijn. Heb je als initiërende partij de competenties om de verschillende samenwerkingen in het ecosysteem op de juiste wijze aan elkaar te verbinden? Laat staan te managen… 

Participeren

Voor organisaties die ervoor kiezen om te participeren in bestaande ecosystemen, zijn er ook duidelijke voordelen:

  1. Snelheid: Je kunt snel toegang krijgen tot klanten, middelen en partners zonder zware initiële investeringen.
  2. Flexibiliteit: Je kunt deelnemen aan meerdere ecosystemen tegelijk, waardoor je risico’s worden gespreid. Dit impliceert ook, dat je in verschillende ecosystemen waarschijnlijk ook een andere rol en bijdrage zal hebben. Dit geeft ook een boost aan de ontwikkeling van de organisatie en haar mensen. 
  3. Leren. Door te participeren in bestaande ecosystemen en samenwerken met andere partijen (al dan niet branche-vreemde) kan er op een zeer positieve wijze uitwisseling plaatsvinden van best practices en geleerde lessen. Hiervoor zullen wel uitwisselingsroutines moeten komen hoe deze best practices en geleerde lessen het meest effectief gedeeld kunnen worden. 

Keerzijde
Er is natuurlijk wel een keerzijde aan het werken in een ecosysteem.

  1. Afhankelijkheid. Je bent afhankelijk van de spelregels en beslissingen van het leidende bedrijf. In casu er is een initiator c.q. leidende organisatie. 
  2. Minder waardecaptatie. Een deel van de toegevoegde waarde die je genereert, wordt waarschijnlijk geabsorbeerd door het ecosysteem. Hierover zullen natuurlijk wel afspraken gemaakt moeten worden, namelijk hoe elke bijdrage van elke speler gewaardeerd gaat worden. 
  3. Concurrentie. In een bestaand ecosysteem is de kans groot dat een aantal samenwerkende partijen, in een andere setting zelfs jouw concurrenten kunnen zijn. Hoe ga je om met aspecten als vertrouwen, gelijkwaardigheid, transparantie, ed. ?

Conclusie: een strategische overweging

Initiëren of participeren in een ecosysteem? That’s the question! Alhoewel, het is sterk afhankelijk van jouw ambities,  competenties, doelstellingen en de marktpositie van jouw organisatie. Beide keuzes bieden unieke kansen en uitdagingen. Voor organisaties met meer dan voldoende middelen, een sterke brand en een unieke visie op toekomstige ontwikkelingsrichtingen kan het initiëren van een ecosysteem een strategische zet zijn. Voor anderen kan participatie in bestaande ecosystemen de meest pragmatische en rendabele keuze zijn.

In een steeds meer verbonden wereld, waar waarde wordt gecreëerd door samenwerking en netwerken, is één ding zeker: stilzitten is geen optie. De keuze is aan jou.

Mocht je hier een keer over willen sparren? Neem dan contact met ons op, we helpen je graag!

AlliantiePartners

Prof.dr.Toni Sfirtsis
AlliantiePartners

Fusie of niet: wanneer spreadsheets en opportunisme de overhand krijgen

Je zou zeggen dat het toverwoord ‘fusie’ als oplossing voor kostenbesparing wel iets van zijn glans  zou zijn verloren. Er zijn talloze onderzoek die uitwijzen dat slechts 20% tot 30% van fusies succesvol zijn. Maar niets blijkt minder waar. Het is aan de orde van de dag dat organisaties het argument van ‘schaalgrootte’ aanhalen als legitimatie van een fusie (of overname). En dit geldt in het bedrijfsleven, ziekenhuizen of in de zorg in het algemeen. En zelfs bij overheidsinstanties. 

Make, buy or ally

Het argument van schaalgrootte is echter al lang niet meer valide. Ik ben geen tegenstander van fusies of overnames. Maar mijn stelling is wel dat je in 80% van de gevallen hetzelfde kunt bereiken door een professionele samenwerking op te zetten. Waarbij eigen identiteit behouden wordt en er expliciet aandacht wordt besteed aan de cultuurverschillen, het aansluiten op elkaars operatie en de strategische fit. Het uitgangspunt zou moeten zijn vanuit je eigen strategie om de keuze te maken van: make, buy or ally. Waarbij ally in de meest extreme vorm ook een fusie zou kunnen zijn.

Waarbij je dus verder gaat kijken dan alleen veronderstelde synergie, lees kostenbesparing, die alvast wordt ingeboekt. Je zult naast een financiële analyse diepgaand onderzoek moeten doen naar de sterke punten van de organisaties, de punten waar je elkaar aanvult, de domeinen waar je kunt samenwerken, welke doelstellingen worden geformuleerd en hoe deze worden gemeten. Ook moet van te voren veel aandacht worden geven aan de bestaande en gewenste leiderschapsstijl en cultuur. 

… zogenaamde spreadsheet wijsheid de boventoon gaat voeren.”

Samenwerking

Je zult kortom zo ver moeten gaan alsof je een samenwerking aan gaat waarbij je zelfstandig blijft. Deze aanpak garandeert dat er zeer kritisch naar de uitgangspunten en  het realisme van de cijfers gekeken kan worden. Dit voorkomt dat er alleen financieel gekeken wordt en de zogenaamde “spreadsheet wijsheid” de boventoon gaat voeren. En daarmee de waarheid wordt. 

Thomas Niaounakis

In maart 2021 promoveerde econoom Thomas Niaounakis aan de TU Delf op zijn onderzoek naar de relatie tussen schaaleffecten, herindeling, samenwerking en de kosten van gemeenten. Het blijkt dat herindelingen gemiddeld leiden tot eerder hogere dan tot lagere kosten. Schaalgrootte aldus Thoman Niaounakis. Eén van zijn belangrijkste aanbevelingen is om niet naar schaalgrootte, maar naar een ‘richtinggevende bandbreedte’ te kijken.

‘In mijn onderzoek heb ik naar verschillende taken van gemeenten gekeken. Bij het innen van belasting, zoals de WOZ, loont het om groot te zijn. Het is gestandaardiseerd werk en dat kun je voordelig doen. Bij de andere taken is dat veel minder het geval. Daaruit blijkt dat de optimale schaal, bezien vanuit kostenoverweging, vaak toch iets meer bij middelgrote gemeenten ligt. Hele kleine en grote gemeenten zijn vaak duurder. Waar precies dat omslagpunt ligt, verschilt echter per beleidsterrein.’

Mijn afdronk is dat we moetens stoppen om elkaar na te papagaaien over schaalgrootte maar naar alle mogelijkheden te kijken. En dat kan dus ook een samenwerkingsverband zijn. 

Wim Witteveen
AlliantiePartners

Wat is dat, onze Leergang Alliantiemanagement?

Op 11 oktober is er een weer een groep begonnen aan onze Leergang Alliantiemanagement. Deelnemers vanuit verschillende sectoren hebben er voor gekozen om zich verder te bekwamen in alliantiemanagement. Blijkbaar wisten zij wat alliantiemanagement betekent. Weet jij dit ook?

Alliantiemanagement

Alliantiemanagement is een begrip wat niet bij iedereen gelijk een belletje doet rinkelen. Maar het is eigenlijk vrij eenvoudig. Wat we bedoelen met alliantiemanagement is dat we professioneler met andere organisaties willen samenwerken. Om tot meer succes te komen. Want nog steeds is de slagingsfactor van samenwerkingsverbanden onder de 50%. Terwijl het belang van samenwerken steeds belangrijker wordt. Want wie nog denkt dat samenwerken niet nodig is in de huidige tijd, hoeft dit artikel eigenlijk niet verder te lezen….!

Waarom wil je samenwerken?

Voor diegenen die wel het belang van samenwerken zien, is het wellicht interessant om te weten hoe zo’n eerste lesdag dan verloopt. Uiteraard stellen alle deelnemers zich voor. Maar ook geven de deelnemers aan wat ze willen leren; waarom zijn ze hier? De eerste dag staat daarbij vooral in het teken van de vraag waarom je wilt samenwerken. De waarom vraag wordt veel te weinig gesteld. Hoe draagt een samenwerking bij aan jouw eigen doelstellingen? Want samenwerking is nooit een doel op zich. Het moet een bijdrage leveren aan jouw doelstellingen. Alleen een gemeenschappelijk doel formuleren is gewoon niet genoeg. Er spelen altijd eigen belangen van de betrokken organisaties. En die moeten dus idealiter volledig transparant op tafel komen. 

Bouwstenenmodel

We hebben tijdens deze eerste lesdag gesproken over eigen belangen, gezamenlijke belangen, de modellen die je kunt gebruiken om dit inzichtelijk te maken en de rol van vertrouwen in de samenwerking. Ook hebben we ons model om een samenwerking te ontwerpen geïntroduceerd: ons bouwstenenmodel. Een model dat al ruim tien jaar zijn waarde heeft bewezen in de praktijk.  

... die illusie is in ieder geval wel vervlogen!

Zo’n eerste dag is eigenlijk best overweldigend. En voor degenen die nog in de veronderstelling waren dat professioneel samenwerken wel iets is dat je zo even doet, is die illusie in ieder geval wel vervlogen (maar die mensen zaten eigenlijk niet in deze groep 😊)

Wij kunnen natuurlijk dagen praten over professioneel samenwerken, of anders gezegd alliantiemanagement. Zou je deelnemen aan onze leergang Alliantiemanagement, dan ervaar je zelf waarom dit zo is. Durf jij die uitdaging aan? 

Wim Witteveen

AlliantiePartners

Samenwerking Achmea en AlliantiePartners

AlliantiePartners verzorgt niet alleen opleidingen in alliantiemanagement, maar heeft ook een consultancy tak. Aan het woord is Klaske de Haan, bedrijfsjurist bij Achmea.

Partnerships

“Binnen Achmea ben ik onder meer verantwoordelijk voor Partnership management. Vanuit Achmea werd een incompany training van AlliantieParters van zes bijeenkomsten gefaciliteerd. 

Toen we de hercontractering van onze deurwaarders en incassopartners op een andere manier wilden invullen, was de link met de mannen van AlliantiePartners snel gelegd.

‘…. groei zit ‘m vooral in cultuur en leiderschap.’

Hercontractering 

Er was behoefte om de hercontractering op een andere manier in te vullen in plaats van alleen het contract te verlengen. Eerst hebben we goed gekeken of dit nog aan onze behoeften voldoet en geïnventariseerd wat we eigenlijk willen. Hiervoor heb ik de kennis vanuit de opleiding gebruikt. Maar omdat we als team bezig zijn om de contracten op te zetten had ik een extern consultant erbij nodig. We moesten namelijk niet gelijk de diepte in, maar de groei zit vooral in cultuur en leiderschap. Ik gaf aan dat ik dacht dat AlliantiePartners ons kon ondersteunen, en dus heb ik Emile gevraagd om ons hierbij te helpen.

‘ Emile houdt een helikopterview en kan vanuit de inhoud makkelijk terugpakken op de theorie.’

Samenwerking
De samenwerking liep heel goed. Fijn dat AlliantiePartners mij kon helpen om mijn medemanager – die verantwoordelijk is voor de contracten- mee te nemen in de theorie. Dat was voor mij lastig, omdat ik er al helemaal inzat vanuit de opleiding. Na de voorbespreking hebben we een voorstel uitgewerkt en na akkoord van de offerte een dag gepland voor vijf collega’s. Het was een hele goede dag. Emile kan ons goed begeleiden met praktische vraagstukken, maar gaat heel makkelijk terug naar het overstijgende stuk. Hij houdt een helicopterview en kan vanuit de inhoud makkelijk terugpakken op de theorie. Het was een hele leuke, laagdrempelige ontspannen dag en bovendien heel persoonlijk. 

Zachte bouwstenen

De belangrijkste opbrengst is geweest dat ik mijn collega’s heb meegekregen op de zogenoemde zachte bouwstenen van samenwerken. Dat is heel goed gelukt. We zijn nu bezig met de uitvraag, driekwart is zacht en één kwart gaat over het formele stuk, de juridische en financiële kant. Na die dag hebben we goede gesprekken gehad op basis van die zachte bouwstenen, wat kenmerkt onze cultuur en wat kenmerkt de cultuur van onze leveranciers. En wat zijn jullie normen en waarden?

‘De theorie over de zachte bouwstenen, daar heb ik heel veel aangehad!’

Toekomst
Of ik AlliantiePartners in de toekomst weer zal inhuren als ik een samenwerkingsvraagstuk heb? Ik denk het niet, ik denk namelijk dat ik het heel goed zelf kan. 

Opleiding
In het begin was de opleiding voor mij echt een worsteling. Ik werk met heel veel partijen samen in een klant-leverancier verhouding. Ik wilde de opleiding volgen om samen met mijn leveranciers iets nieuws te creëren. Maar toen de theorie over de zachte bouwstenen werd behandeld, gingen er ineens deuren open. Daar heb ik heel veel aangehad!”

Klaske de Haan

Bedrijfsjurist Achmea

Blog van Emile: Niks mis met het Echte Systeem

“We denken ten onrechte dat wij de wereld kunnen maken”

Geen heil in de politiek?

Ik heb me in het verleden als (vrijwillig) bestuurslid actief bemoeid met lokale politiek. Vol bewondering keek ik naar gemeenteraadsleden, die er vaak oprecht wat van wilde maken. Helaas zorgt de gedachte van een maakbare wereld in de meeste gevallen voor teleurstellende resultaten. 

De landelijke politiek worstelt eveneens met het idee dat de wereld maakbaar is. De uitspraak “Het systeem moet anders” zal de komende maanden dagelijks talkshows vullen. Dit is een overschatting van de mensheid. Alsof wij mensen het systeem kunnen bepalen….

Vechten tegen de natuur

Het ‘Echte Systeem’ is er al miljoenen jaren, in al zijn complexiteit. En op de een of andere manier weigeren nog heel veel mensen systematisch om zich hieraan over te geven. Gelukkig vinden er zowel maatschappelijk als in het bedrijfsleven bewegingen plaats, die hoop geven op de overgave aan het echte systeem. Of je het nu de “natuur” noemt of het “universum” dat is mij om het even.

We kunnen zoveel leren van de natuur om ons heen. Ik maak regelmatig lange wandelingen door het duinreservaat bij mij in de buurt en ik leer daar meer over samenwerken dan bijvoorbeeld tijdens een congres. Een Alliantie Society wandeling met Eric de Blok door Burgers’ Zoo heeft mij ook geïnspireerd om anders te kijken naar wat er daarbuiten allemaal gebeurt en hoe ver we soms weg zijn geraakt van dat wat het meest voor de hand ligt. 

Een andere kijk op de zaak

Tijdens de Leergang Alliantiemanagement nemen we deelnemers mee in een kijkje naar “het grotere plaatje”. We kijken naar de huidige wereld, waar chaos, onvoorspelbaarheid, verschillende waarheden, volatiliteit en onzekerheid de actuele status goed omschrijven. 

Hoe overleven we als soort, maatschappij, bedrijf, gezin en persoon? 

Het vraagt ons om een andere mindset; onszelf overgeven aan hoe het is en hoe we zijn. Ermee akkoord gaan en dan gaan bouwen. En dan de vraag stellen: ”Wat kan ík bijdragen aan het doel om er met zijn allen iets moois van te maken?”. Als je denkt het antwoord te hebben komt de volgende vraag: “Wie en wat heb ik nodig (sourcing) en wie of wat heeft mij nodig om het vraagstuk dat voor ons ligt op te lossen?”. 

Andere verhoudingen

Dán pas begint het echte samenspel. De spelers met wie je ‘aan tafel’ zit moeten met de kaarten open deze vragen samen met jou gaan beantwoorden. Hebben we het dan helemaal niet over geld verdienen? Oh, jawel hoor, want alles wat we doen heeft waarde. Een efficiënte werking van het ecosysteem zorgt bijna automatisch voor de juiste allocatie van middelen en beloning.

“Een efficiënt ecosysteem zorgt automatisch voor de juiste allocatie van middelen en beloning”

Niet maakbaar

Het zogenaamde “ecosysteem” hoeven we niet te maken, want dit is er al. We spelen alleen heel erg vaak niet mee. Of we spelen vals en dan worden we er uiteindelijk uitgeknikkerd. Als we dit spel zuiver spelen, dan bewegen we ons mee met de flow. We hoeven minder hard te knokken, zodra we in onze kracht zitten en de energie stroomt vanzelf de goede kant op. 

“Nature and nurture”

Het is niet zo eenvoudig om vast te stellen waar nu echt onze persoonlijke kracht zit en wat we hier te brengen hebben. Een plant die in de woestijn is opgegroeid is ontworpen om daar een bijdrage te leveren. We zijn als mensen ook ontworpen om in onze eigen omgeving een bijdrage te leveren. Kwestie van pure biologie. Dat is lastig te beïnvloeden.  

Tijdens onze opvoeding worden we voor een groot deel gevormd en bewapend om te kunnen overleven. Sommige gewoontes waren in onze jeugd effectief, maar zijn nu niet meer effectief. Dat vraagt om bewustwording en vaak helpt een goede crisis ons om daar eens even goed naar te kijken en oude patronen te doorbreken. 

Ieder zijn rol

Het begin van samenwerken ligt bij zelfbewustzijn en zelfreflectie. Het helpt ons in het maken van keuzes voor welk vraagstuk we willen gaan aanpakken (missie en strategie) en met die bijdrage aan de oplossing geld te verdienen om continuïteit te waarborgen. We hebben daarin allemaal een natuurlijke rol. De rol van de overheid als speler is in mijn ogen het faciliteren van deze ecosystemen en het insluiten (inclusie) van mensen of organisaties die een bijdrage kunnen leveren.  Doet een overheid dat niet, dan is deze ineffectief en misbaar.

Het juiste pad

Moeten we dan stoppen met alles wat we aan het doen zijn? Ik denk dat het meer energie geeft om ergens mee te beginnen (veranderen van mindset) en vanuit daaruit keuzes te maken. En je voelt en ziet vanzelf wanneer je op de goede weg zit. Dan vallen er ineens knikkers in je bakje die je van tevoren niet had verwacht. En dan willen er ineens meer mensen voor jouw organisatie werken, omdat de goede energie voelbaar is.  

“Het wordt tijd dat we meespelen in het spel van het Echte Systeem, met spelregels die al miljoenen jaren gelden”

Hoe begin ik?

Prof. Dr. Toni Sfirtsis deelt in zijn blogs en whitepapers regelmatig modellen en stappenplannen over ecosystemen en hoe dat zou kunnen werken voor jou als organisatie. 

Ik beschouw die theorie zowel praktisch als disruptief. Het is raadzaam om ecosystemen te implementeren op een andere manier, dan waarop we andere samenwerkingsmodellen in het verleden hebben geïmplementeerd. De maakbaarheid van onze omgeving is een illusie. 

In plaats van te denken dat we de wereld kunnen ‘maken’, wordt het tijd dat we gaan meespelen in het spel van het Echte Systeem, volgens de spelregels die al miljoenen jaren gelden. Hoe doen we dat? Kijk eens goed naar wat er (letterlijk) buiten gebeurt. Geef al je zintuigen de kost. Kijk oprecht naar jezelf met de vraag: “Wat kom ik eigenlijk doen hier, in dit wonderbaarlijke systeem en met wie kan en wil ik meedoen?” 

Hulp nodig? Laat het me gerust weten. 

Emile Kouwenhoven

AlliantiePartners

Blog van Wim: Iedereen kan samenwerken. Toch?

Toegeven dat je eigen samenwerkingsvaardigheden verbeterd kunnen worden blijkt nogal lastig. Toch kun je soms maar beter over die drempel heen stappen. Van alle allianties mislukt momenteel namelijk meer dan 50%.

Alliantiemanagement is helaas nog geen echt (volwaardig) vak in Nederland. Terwijl in toenemende mate het succes van organisaties afhangt van het succesvol kunnen samenwerken met andere organisaties. Slechts een handjevol organisaties, zoals bijvoorbeeld Philips en KLM, heeft alliantiemanagement tot vak verheven en er zelfs aparte afdelingen voor ingericht. Onderzoek wijst uit dat organisaties die alliantiemanagement wél als specialisme benaderen en hierin investeren, in 80%* van de gevallen succesvol zijn in hun allianties. Toch staat alliantiemanagement bij veel bestuurders absoluut niet op de radar. Want iedereen kan samenwerken. Toch?

Wat kun je leren?
Tijdens workshops of presentaties stel ik vaak de vraag wie wel eens betrokken is geweest bij een mislukte samenwerking. Standaard steekt iedereen zijn of haar hand op. Op de vervolgvraag: “Wie is hier niet zo goed in samenwerken?”, blijft het dan weer angstwekkend stil …  We weten best dat een mislukte samenwerking niet alleen aan de andere partij ligt. Maar op de één of andere manier geven we niet graag toe dat we nog wel wat kunnen leren als het om onze eigen samenwerkingsvaardigheden gaat.

Elementen van goed alliantiemanagement
Daarbij gaat het natuurlijk niet alleen om de persoonlijke vaardigheden van een bestuurder of ondernemer. Want zelfs als hij of zij alle eigenschappen bezit om te kunnen denken vanuit een win-win model, kan verbinden, begrijpt dat er een bepaalde mentaliteit nodig is om te kunnen samenwerken, scherp voor ogen heeft waar organisaties complementair kunnen zijn en cultuurverschillen kan overbruggen … dan is het – nadat het glas champagne is geheven op de samenwerking – de organisatie die inhoud moet geven aan de samenwerking. En dan gaat het ineens om iedereen die betrokken is bij de samenwerking. Zijn de interne doelstellingen afgestemd op de samenwerking? Is überhaupt wel bekend binnen de organisatie wat het belang en de doelstellingen zijn van de samenwerking? Wordt er aandacht besteed aan communicatie en zijn er processen ingericht om de voortgang te blijven volgen en te managen? Kortom, zijn alle elementen van goed alliantiemanagement ingericht.   

De kunst van het samenwerken
Er wordt veel gesproken over de netwerkeconomie, de deeleconomie en ecosystemen. Allemaal nieuwe begrippen waarin één gemeenschappelijke noemer te vinden is: de kunst van samenwerken. Als dit onze toekomst is, dan wordt het tijd dat we alliantiemanagement gaan benaderen als volwaardig specialisme. Net als inkoopmanagement, verandermanagement of salesmanagement. En als je als bestuurder van mening bent dat jouw samenwerkingsvaardigheden prima ontwikkeld zijn, kijk dan nog eens kritisch of de mensen binnen je organisatie net zo ver zijn als jijzelf.

Want één ding is zeker: de organisaties die het beste in staat zijn om allianties aan te gaan en tot een succes te brengen, zijn de winnaars van de toekomst. 

Kijk zelf eens aan de hand van onderstaande tabel hoe volwassen jouw organisatie is bij samenwerkingsverbanden. Wellicht levert het nieuwe inzichten op en verlaagt het de drempel om het te hebben over verbeteringen daarin! 


*Bron: Duysters en De Man

Reflectie op de troonrede 2023 vanuit samenwerkingsoogpunt

Vorige week dinsdag (19 september) sprak Koning Willem Alexander voor de tiende maal de troonrede uit. Ik heb n iet alle troonredes erop nageslagen, maar de Koning heeft het als symbool van nationale verbondenheid in zijn publieke optredens vaak over samenwerking. Ook deze tiende troonrede geeft een mooi inkijkje in de stand van samenwerking in Nederland anno 2023.

Sociale relaties
Het eerste deel van de troonrede onderstreept het belang van sociale relaties voor allerlei type samenwerkingen waarin wij als Nederlanders betrokken zijn en waarmee wij Nederland bouwen aan (brede) welvaart. In onderstaande passages wordt dit mooi verwoord. De rol van bibliotheken als ontmoetingsplek maakt dit belang van ontmoeting heel tastbaar.

“Nederland blijkt keer op keer een land van ondernemende en initiatiefrijke mensen die voor en met elkaar het goede willen doen, in verbondenheid met hun buren, dorp, stad, vereniging of regio.

Ik ontleen er de vaste overtuiging aan dat het maatschappelijk weefsel van onze samenleving bescherming verdient. Er schuilt een grote samenbindende kracht in alles wat mensen met elkaar bereiken in het kleine, het dagelijkse, het gewone. Verbinding ontstaat waar mensen bij elkaar komen. Dat is niet vanzelfsprekend, maar vraagt blijvende aandacht en inzet van ons allemaal.

Ook wil het kabinet de openbare bibliotheek op zoveel mogelijk plaatsen terugbrengen, als plek waar mensen kunnen lezen, leren en elkaar ontmoeten.”

Normen en waarden
Naast de gelegenheid om elkaar te ontmoeten zijn ook gedeelde normen en waarden een belangrijke basis onder het veelheid aan samenwerkingsverbanden die wij in Nederland nodig hebben om de uitdagingen van deze tijd aan te kunnen. Het ontbreken van gedeelde normen en waarden en de toename van botsende  waarden (zoals bijvoorbeeld economische versus ecologische waarden) maken samenwerking er niet makkelijker op.

“Onderhoud van de democratie is niet iets van de overheid alleen. Het vraagt iets van ons allemaal. Democratie is veel meer dan je stem uitbrengen – het is een houding. Het is de bereidheid te luisteren, begrip op te brengen voor andere standpunten en een zorgvuldige afweging van belangen te maken. 

Als verschillen van opvatting verharden tot onoverbrugbare tegenstellingen, tast dat onvermijdelijk het vertrouwen in onze democratische instituties aan, en daarmee het maatschappelijk weefsel dat ons als samenleving bij elkaar houdt.”

Solidariteit
Niet alleen botsende waarden maar ook de afname van onderlinge solidariteit kan voor haarscheurtjes zorgen in onze samenwerkingen. En het samen constructief werken aan de verwerking van onze onvermijdelijke onderlinge conflicten vereist dan ook continue aandacht.

“Voor lang niet iedereen zijn een fatsoenlijk huis, een goede gezondheid en een veilige thuissituatie vanzelfsprekend. Niet elk kind krijgt dezelfde kansen op een goede toekomst en niet iedere inwoner van ons land voelt zich gehoord en gezien. Er is nog altijd discriminatie en racistische uitsluiting in de samenleving.

Ook daarom blijft de verwerking van het slavernijverleden juist na dit herdenkingsjaar in het hele Koninkrijk hoog op de agenda staan. Zodat we na erkenning en excuses samen mogen werken aan heling, verzoening en herstel.”

Drie basis ingrediënten voor samenwerking (HOE) in Nederland:

  1. constructief omgaan met conflicten 
  2. gedeelde normen en waarden
  3. hechte sociale relaties

Deze herkennen we ook in ons bouwenstenenmodel uit onze adviespraktijken. Maar WAAROM zijn deze zo van belang? Zijne Majesteit beschrijft namens het kabinet drie buitenlandse en vijf binnenlandse uitdagingen waarin expliciet de dynamiek van samenwerking een sleutelrol vormt. 

Buitenlandse uitdagingen: Geopolitiek, handel en ontwikkelingssamenwerking

Geopolitiek: “In een wereld van toenemende dreiging en machtspolitiek is versterkte internationale samenwerking van groot belang, zowel binnen de EU als met andere gelijkgestemde landen, zoals de Verenigde Staten. Nederland steunt het uitgangspunt van ‘open strategische autonomie’. Europa moet minder afhankelijk worden van Rusland, China en andere landen.” 

Handel: “Ook in het internationale handelsbeleid werkt het kabinet aan economische weerbaarheid en het verlagen van ongewenste strategische afhankelijkheden.” 

Ontwikkelingssamenwerking: “Op het gebied van ontwikkelingssamenwerking richten we ons op de grondoorzaken van armoede, terreur, irreguliere migratie en klimaatverandering. Dat draagt niet alleen bij aan het bereiken van de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, maar ook aan de stabiliteit en welvaart in de wereld.”

Binnenlandse uitdagingen: Sociaal domein, onderwijs, volkshuisvesting, Arbeidsmarkt, Zorg

Sociaal domein: “Kansengelijkheid, bestaanszekerheid en perspectief bieden aan mensen, vormen de kern van de ambitie waarmee dit kabinet aan de slag is gegaan – in goede samenwerking met gemeenten, provincies en waterschappen. De publieke dienstverlening is de plek waar mensen de overheid vaak voor het eerst tegenkomen. Daar, bij het overheidsloket, moet vertrouwen ontstaan.”

Onderwijs: “Het kabinet blijft inzetten op de aanpak van het lerarentekort, onder andere door regionaal de samenwerking tussen scholen, lerarenopleidingen en gemeenten te bevorderen.”

Volkshuisvesting: “Op het gebied van de volkshuisvesting en ruimtelijke ordening neemt het kabinet de regie om met overheden, bouwers en corporaties meer betaalbare woningen te bouwen. Door in iedere regio bouwafspraken te maken, extra locaties aan te wijzen en financiële steun te geven.”

Arbeidsmarkt: “Voor de arbeidsmarkt is samen met werkgevers en werknemers een uitgebreid pakket maatregelen ontwikkeld dat nu wordt uitgevoerd. Het is belangrijk dat zoveel mogelijk mensen de kans krijgen op een baan, voor hun persoonlijke ontwikkeling, maar ook omdat ons land iedereen nodig heeft. Omdat de arbeidsmarkt verandert, is het belangrijk dat werkenden zich tijdens hun loopbaan blijven ontwikkelen. Het kabinet ondersteunt dit via het Nationaal Groeifonds en met regelingen die bijvoorbeeld gericht zijn op leren en ontwikkelen in het mkb.” 

Zorg: “Met de recent gesloten zorgakkoorden is de basis gelegd om de zorg goed, toegankelijk en betaalbaar te houden voor komende generaties. Hiermee worden curatieve zorg en langdurige zorg beter met elkaar verbonden. Met bijzondere aandacht voor meer regionale samenwerking tussen huisartsen, wijkverpleging, ziekenhuizen, gemeenten en andere partijen.”

Samenwerking als kerncompetentie voor publieke leiders
Kortom, er valt nogal wat te winnen voordat wij als Nederland in staat zijn om goed samen te werken. Maar, zien onze organisaties dit ook en is er voldoende oog voor de complexiteit van samenwerking (tussen organisaties)? Wij zouden graag zien dat organisaties hier (nog) meer oog voor hebben. Dat zij samenwerking als kerncompetentie gaan zien. En deze competentie ook concreet in hun interne opleidingsaanbod aanbieden. 

Een specifieke paragraaf laat mooi zien dat wat er in veel verschillende sectoren speelt; samenwerking is van belang om professionals in de uitvoering meer ruimte te geven om maatwerk te kunnen bieden. En daarmee in staat te stellen om met elkaar, met meerdere organisaties, integraal te kunnen werken. 

Daarom is het cruciaal om uitvoeringsorganisaties eerder te betrekken bij het maken van nieuw beleid, ruimte te geven aan de professionals in de uitvoering,en meer oog te hebben voor de uitvoerbaarheid en gevolgen van wet- en regelgeving.

Huidige wet- en regelgeving en versnipperde geldstromen zoals weergegeven in de Miljoenennota zitten dit voorlopig nog regelmatig in de weg. 

Leiderschap
Een belangrijke uitdaging voor het publieke leiderschap is om de randvoorwaarden te creëren waarin maatwerk en publieke dienstverlening naar een hoger plan kan worden getild. En dit is dan weer een essentiële voorwaarde om het vertrouwen in de overheid zelf op een hoger peil te krijgen. Want met mooie woorden alleen gaan we daar niet komen. Met nieuwe energie bieden wij het komende jaar onze (publieke) leiders onze ondersteuning aan om Nederland op een hoger samenwerkingsniveau te krijgen. Om zo van Nederland een nog veel mooier land te maken.

Jorrit Hoekstra
AlliantiePartners

Het geheim van integer samenwerken

Integriteit is een hot topic. Goede Doelen Nederland en Partos voelen de verantwoordelijkheid om dit thema op de agenda te houden en praktische instrumenten te ontwikkelen zoals een actieplan, handreiking en stappenplan. Eind juni organiseerden beide brancheorganisaties gezamenlijk een middag over het onderwerp integriteit met speciale aandacht voor het thema samenwerken aan integriteit. Veel goede doelen zijn immers afhankelijk van partners voor het behalen van hun maatschappelijke doelstellingen.

Terugblik op de integriteitbijeenkomst

Global versus lokaal integer samenwerken

Samen met Jasper Kuipers, directeur van Dokters van de Wereld, ben ik gevraagd om vanuit AlliantiePartners een inleidend verhaal te houden over de complexiteit van het vormgeven van integriteitsbeleid in relatie met samenwerkingspartners. Jasper beschrijft in zijn verhaal twee casi. De eerste speelt in een Nederlandse stad tussen een lokale afdeling van Dokters van de Wereld en een andere organisatie die in hetzelfde pand gehuisvest is. De andere case speelt tussen Dokters van de Wereld in een ander land en een grote internationale donor. Jasper vertelt open over zijn zoektocht naar hoe hij als directeur Nederland en lid van de internationale board van Dokters van de Wereld om moet gaan met het onderwerp integriteit in relatie met de partnerorganisaties van Dokters van de Wereld. 

V.l.n.r: Jasper Kuipers (directeur Dokters van de Wereld), Jorrit Hoekstra (Partner AlliantiePartners), Liana Hoornweg (directeur Partos)

Samenwerken als kerncompetentie

Jaspers verhaal vormt een mooi bruggetje naar mijn verhaal, waarin ik eerst uitzoom en stel dat samenwerken al heel lang onderdeel is van wie wij zijn als mens. We kennen de verhalen over samenwerking uit de oudheid tot in de moderne tijd. Veel organisaties die in de 20ste eeuw zijn ontstaan om onze samenwerkingen als mens vorm te geven worden in de 21ste eeuw geconfronteerd met ontwikkelingen zoals digitalisering, democratisering, informatisering en globalisering. Deze ontwikkelingen zorgen voor een toename van volatiliteit, onzekerheid, complexiteit en ambiguïteit. Mensen in organisaties worden uitgedaagd om verder te kijken dan bestaande organisatiegrenzen en samen te werken met mensen uit andere organisaties. Samenwerken wordt daarmee een kerncompetentie voor elke (goede doelen) organisatie.

Leiderschap in onzekere tijden

Dit is een grote uitdaging voor het management van bestaande organisaties als die zwaar leunen op controle als dominante managementstijl. Samenwerken over organisatiegrenzen heen vereist het loslaten van een deel van de eigen autonomie. Je kunt niet meer alleen vertrouwen op de mensen in je eigen organisatie om je doelstellingen te bereiken. Het betekent ook dat je je eigen organisatie moet kunnen bezien in de context van het hele ecosysteem van organisaties die samen bijdragen aan een bepaald maatschappelijk doel. Samenwerking tussen organisaties vereist vaak faciliterend of dienend leiderschap. Dit lijkt in tegenstelling te zijn met de natuurlijke reflex van leiders in onzekere tijden. Als de nood aan de man is, dan voelt het veiliger om de luiken te sluiten en terug te grijpen naar ‘command and control’ type leiderschap. 

Het open gesprek over integriteit

Als goede doelen directeuren deze reflex kunnen vermijden en open met elkaar het gesprek aan kunnen gaan over hun dilemma’s op het gebied van integriteit – zowel binnen de onderlinge samenwerkingen die zij aangaan en ook als lid van Goede Doelen Nederland en Partos – dan kan dit gigantisch helpen om zowel het onderlinge leren te bevorderen als het onderlinge vertrouwen te versterken. Voorbeeldgedrag van Jasper Kuipers en zijn collega-directeuren is daarvoor wel essentieel. Naast leiderschap kan het ook erg helpen om een gezamenlijke taal en methodiek te ontwikkelen en te gebruiken om inzichten met elkaar te delen. Ik schets enkele ingrediënten vanuit de samenwerkingstheorie.

Tot slot 

Al met al was het een leerzame middag. Niet alleen voor de deelnemende directeuren en integriteitsmedewerkers maar ook voor mijzelf als expert. In de voorbereiding bleek dat er in de wetenschap nog niet veel bekend is over de combinatie van integriteitsbeleid en alliantiemanagement. Dus ook voor ons als AlliantiePartners was de voorbereiding een mooie zoektocht om een verhaal te kunnen delen met zowel voldoende theoretische onderbouwing als ook praktische toepasbaarheid. Na deze sessie blijkt wel weer dat onze zoektocht niet stopt en ik hoop die van de directeuren en integriteitsmedewerkers ook niet. Onze lessen zullen wij binnen AlliantiePartners vast en zeker meenemen in de doorontwikkeling van onze leergang Alliantiemanagement en onze advieswerkzaamheden.

Jorrit Hoekstra

AlliantiePartners

Samenwerking RIBW Fonteynenburg en AlliantiePartners

AlliantiePartners verzorgt niet alleen opleidingen in alliantiemanagement, maar heeft ook een consultancy tak. Aan het woord is Marja van Leeuwen, directeur-bestuurder bij RIBW Fonteynenburg.

“Wij hadden een adviesopdracht uitgezet en via het netwerk van één van onze marketingcommunicatie-adviseurs werd AlliantiePartners uitgenodigd. Wim Witteveen had een duidelijk en goed verhaal en daarom zijn we met hem in zee gegaan.

Zijn wij als organisatie toekomstbestendig?

Het vraagstuk dat we bij AlliantiePartners hebben uitgezet is een organisatievraagstuk: zijn wij als Fonteynenburg toekomstbestendig ja of nee? En zo nee, wat hebben we nodig om dat wel te zijn? Het resultaat van deze samenwerking was een goed advies, zowel voor de korte als de lange termijn. En daar werken we nu nog steeds mee. Waar we nu op moeten blijven letten, maar ook in de toekomst. 

De samenwerking met AlliantiePartners verloopt zo goed dat we deze elke keer verlengen. Wim en zijn partners hebben ons geholpen om goed met elkaar samen te werken en daarom hebben we AlliantiePartners gevraagd om ons te ondersteunen in het vinden van een goede partij voor het vastgoed. 

Het contact met Wim en de overige partners is heel fijn, we kunnen lezen en schrijven met elkaar. Wim is heel erg benaderbaar en prettig in de omgang met een goede dosis humor. Bovendien is hij volstrekt duidelijk. Hij maakt zijn zaakjes af, levert goede nazorg en checkt bovendien vaak of alles goed gaat.

Ik was zo enthousiast dat ik zelf de opleiding tot alliantiemanager heb gevolgd

Omdat ik zo enthousiast was over de manier waarop AlliantiePartners advies geeft, heb ik zelf de opleiding tot alliantiemanager gevolgd. De opleiding vond ik heel interessant, met goede sprekers, duidelijke uitleg en de onderwerpen mooi van elkaar onderscheiden. De omgeving is fijn, goed verzorgd en alle lessen zijn goed voorbereid. Wat een prettige mensen, die allemaal zeer benaderbaar, vriendelijk en open zijn! Daarnaast wordt de opleiding ook nog wetenschappelijk ondersteund door de Rijksuniversiteit Groningen, een win-win!”

Marja van Leeuwen

directeur-bestuurder RIBW Fonteynenburg

Blog van Toni: waarde-innovatie door ecosystemen

Waarde-innovatie met behulp van ecosystemen wint aan populariteit als een manier voor bedrijven om groei te stimuleren en concurrerend te blijven in de huidige snelle zakelijke omgeving. Met waarde-innovatie bedoelen we het feit dat een organisatie genoodzaakt is om te innoveren in de waarde die ze voor haar klanten creëert.

Ter illustratie een autoproducent die tegenwoordig geen auto’s meer verkoopt maar mobiliteitsdiensten aanbiedt. Of een bank die uit hoofde van duurzaamheid voor haar klanten het hele proces van selectie tot en met installatie van zonnepanelen voor haar rekening neemt. 

Organisaties zijn op zoek naar manieren om relevant te blijven

Een ecosysteem is een netwerk van ondernemingen, organisaties en individuen die met elkaar samenwerken om waarde te creëren. Het concept van ecosystemen is niet nieuw, maar heeft een opleving gekregen nu organisaties op zoek zijn naar manieren om relevant te blijven, nu en in de toekomst, in een snel veranderend marktlandschap. Dit vereist tevens dat het adaptief vermogen van organisaties, in termen van wendbaarheid en veerkracht vanuit de collectieve comptenties van de partners vorm gegeven kan worden. 

Wat zijn de belangrijkste voordelen?

Eén van de belangrijkste voordelen van waarde-innovatie via ecosystemen is de mogelijkheid om resources, kennis, expertise en competenties te delen. Door voorgaanden te bundelen, kunnen organisaties ambitieuzere projecten uitvoeren en meer innovatieve producten, diensten, oplossingen of waarde-proposities in zijn algemeenheid, ontwikkelen. Dit geldt met name in sectoren waar de kosten voor onderzoek en ontwikkeling hoog zijn. Door die kosten te delen, via alliantievorming, kunnen organisaties hun risico verkleinen en de kans op succes vergroten.

Een ander voordeel is de mogelijkheid om toegang te krijgen tot nieuwe markten, netwerken en klanten. Door samen te werken, kunnen organisaties uitbreiden naar nieuwe markten, toegang krijgen tot nieuwe netwerken en hun klantenbestand vergroten. Dit geldt met name in sectoren waar er torenhoge barrières zijn om nieuwe klanten te bereiken. Door samen te werken, allianties aan te gaan, kunnen organisaties de kosten en risico’s van het betreden van nieuwe markten, netwerken en het bereiken van klanten, delen.

Ecosystemen bevorderen ook een cultuur van samenwerking en open communicatie, wat leidt tot nieuwe zakelijke kansen en het delen van best practices en lessons learned. Door allianties te smeden met andere organisaties in ecosystemen, kunnen organisaties toegang krijgen tot nieuwe ideeën, technologieën en bronnen waartoe ze anders misschien geen toegang zouden hebben gehad.

En wat de belangrijkste uitdagingen?

Waarde-innovatie via ecosystemen is echter niet zonder uitdagingen. Eén van de belangrijkste uitdagingen is het omgaan met tegenstrijdige belangen en intellectuele eigendomskwesties. Organisaties in een ecosysteem kunnen verschillende doelen en prioriteiten hebben, wat kan leiden tot conflicten en innovatie kan belemmeren. Duidelijke overeenkomsten en open communicatie zijn cruciaal om deze conflicten te beheersen en bedrijfseigen informatie te beschermen.

Een andere uitdaging is de complexiteit en het dynamische karakter van ecosystemen. Het kan moeilijk zijn om prestaties te meten en hun effectiviteit te evalueren. Het is belangrijk om een duidelijke gezamenlijke set van doelen en doelstellingen te hebben en een raamwerk voor het meten van prestaties, inclusief het verzamelen en analyseren van gegevens ter evaluatie van de gevormde allianties in het ecosysteem. 

Succes van een ecosysteem is afhankelijk van de relatie tussen de verschillende alliantiepartners

Bovendien hangt het succes van een ecosysteem af van de kwaliteit van de relaties tussen de verschillende alliantiepartners. Een sterk niveau van vertrouwen, communicatie en tevredenheid is nodig om het ecosysteem goed te laten functioneren en waarde te genereren.

Het kiezen van de juiste alliantiepartners is ook cruciaal. Het is essentieel om partners te selecteren die jouw sterke punten aanvullen en vergelijkbare doelen en waarden hebben. Een diverse set van alliantiepartners kan nieuwe perspectieven en kansen bieden, maar het is belangrijk om ervoor te zorgen dat ze aansluiten bij jouw algemene strategie.

De bestuursstructuur is ook cruciaal.  Duidelijke rollen en verantwoordelijkheden, besluitvormingsprocessen en een systeem voor het oplossen van geschillen kunnen helpen om de risico’s van tegenstrijdige belangen en intellectuele eigendomskwesties tussen de alliantiepartners te beperken.

Conclusie

Kortom, waarde-innovatie via ecosystemen heeft het potentieel om groei te stimuleren en het concurrentievermogen te vergroten. Het is echter belangrijk om op de hoogte te zijn van de uitdagingen, het stellen van duidelijke doelen, een kader voor het meten van prestaties en een bestuursstructuur te hebben om tegenstrijdige belangen en IP-kwesties te beheersen om zo sterke relaties met alliantiepartners op te bouwen. Het is ook belangrijk om de juiste partners te selecteren, die aansluiten bij jouw algemene strategie, om de kansen die een ecosysteem kan bieden optimaal te benutten.

Innoveren via ecosystemen, door het aangaan van allianties wordt één van de belangrijkste kerncompetenties van organisaties om nu en in de toekomst relevant te blijven. Is jouw organisatie nog niet klaar voor deze uitdagingen en in staat om op een succesvolle wijze (strategische) allianties te vormen al dan niet in een ecosysteem? Volg dan onze leergang AlliantieManagement. 

Prof. dr. Toni Sfirtsis