Blog van Wim: De denkfout over vertrouwen bij samenwerken en allianties

Zonder vertrouwen goed samen te werken?

We komen het allemaal tegen; het woord ‘vertrouwen’ wordt te pas, maar zeker ook te onpas gebruikt als het gaat over samenwerken en allianties. Blijkbaar is het volgens velen niet mogelijk om zonder vertrouwen goed samen te werken. De vraag is of dit waar is. En dat heeft alles te maken met onze perceptie van vertrouwen. Als ik bij het begeleiden van allianties hoor dat er wordt gezegd; “Er moet wel vertrouwen zijn”, komt bij mij altijd de vraag op waarom dat zo is. Wie ben jij dan als partner, waar geloof je in en als ik je niet ken, waarom zou ik je in vredesnaam direct vertrouwen? Vertrouwen is niet iets wat je kunt afdwingen.

Vertrouwen komt te voet en gaat te paard

Bij samenwerken neemt het belang van vertrouwen toe naarmate er meer onzekerheid is over de inhoud of als de uitkomst nog niet duidelijk is. Alleen kun je nooit zeggen; er moet wel vertrouwen zijn of je moet me vertrouwen. Vertrouwen is een menselijke emotie. Deels gebaseerd op intuïtie en deels door elkaar echt te leren kennen op overtuigingsniveau. En dat kost dus tijd. Het probleem bij de situatie waarin er ook veel onzekerheid over de inhoud bestaat, is dat we proberen om vertrouwen af te dwingen.

En dat gaat dus niet. Niet voor niets bestaat het spreekwoord – Vertrouwen komt te voet en gaat te paard-. Dit betekent niet alleen dat het fragiel is, maar ook dat het een tijd duurt om vertrouwen op te bouwen. Bovendien bestaat er volgens prof. dr. Dries Faems van de Rijksuniversiteit Groningen ook zoiets als  -The dark side of trust-. Dat is het fenomeen dat we ondanks het keer op keer falen van een partner, vertrouwen blijven houden in de ander. Dit komt vaak voor bij vriendschappelijke relaties of als de beroemde zogenaamde ‘klik’ er is. Dus alleen die ‘klik’ is ook niet voldoende bij allianties.

Onderscheid tussen vertrouwen en betrouwbaar zijn

En hiermee kom ik bij het begrip – betrouwbaar zijn-. We maken onvoldoende onderscheid tussen vertrouwen en betrouwbaar zijn. Betrouwbaar zijn gaat over afspraken nakomen, consistent gedrag laten zien en transparant zijn over je eigen doelen. Het is dus eigenlijk commitment tonen aan de samenwerking. En uit onderzoek komt dit ook duidelijk naar voren dat dit juist één van de zeven succesfactoren is bij samenwerken. Er zijn meer dan genoeg voorbeelden van partijen die langdurige succesvolle allianties hebben en dit baseren op betrouwbaar zijn. Denk bijvoorbeeld aan een samenwerking tussen concurrenten zoals autofabrikanten die dezelfde platforms delen voor het onderstel van een auto of andere onderdelen van elkaar afnemen. Maar het blijven wel concurrenten.

Dus zolang er wederkerigheid in de relatie blijft bestaan, kan dit op basis van betrouwbaar gedrag zeer succesvol zijn. Ik durf echt te betwijfelen of zij elkaar echt helemaal vertrouwen. Maar op het domein van de samenwerking worden afspraken nagekomen en haalt iedere partij iets uit de samenwerking. Dus ze zijn betrouwbaar.

Er is daarnaast nog een reden waarom je beter in eerste instantie naar betrouwbaarheid kunt kijken dan naar vertrouwen. In iedere samenwerkingsrelatie komen spanningen en conflicten voor. Uitgaande van betrouwbaarheid geldt dan het spreekwoord: – Om de kracht van het anker te voelen, moet men de storm trotseren-. Op betrouwbaar gedrag kun je beter sturen dan op vertrouwen, omdat er in het geval van betrouwbaar zijn afspraken onderliggen en in het geval van vertrouwen een persoonlijk gevoel. Dus over vertrouwen kun je geen afspraken maken. Dat is er of dat is er niet. Overigens heeft langdurig betrouwbaar gedrag natuurlijk wel invloed op het laten groeien van vertrouwen.

Maak het onderscheid expliciet

Het zou aan te bevelen zijn om bij allianties en andere samenwerkingsverbanden het onderscheid tussen -vertrouwen- en -betrouwbaar zijn- expliciet te maken. Waarbij -vertrouwen- een gevoel is en moet groeien door diepgaand met elkaar in gesprek te gaan op zoek naar gedeelde overtuigingen. Je neemt daar dus goed de tijd voor. In de tussentijd kun je wel actief sturen op betrouwbaar gedrag. En betrouwbaar gedrag is dan gebaseerd op getoond gedrag of anders gezegd zichtbaar commitment aan de samenwerking op basis van gemaakte afspraken. Afspraken die zowel gebaseerd zijn  op de  inhoud als over de manier waarop er wordt samengewerkt.

Ik wens een ieder bijzonder veel betrouwbaar gedrag toe bij de samenwerking met andere partijen en spreek daarbij de hoop uit dat het ook groeit naar echt vertrouwen. Want dat laatste blijft natuurlijk wel lekkerder voelen.

Wil je hier meer over weten? Neem even contact met ons op, word lid van AlliantieSociety of volg één van onze leergangen.

Wim Witteveen
AlliantiePartners